خالي يا شنبې په ورځ ۱۰ کب، ۱۳۹۸ل د طالبانو او امريکا ترمنځ د سولې تړون لاسليک شو.د سولې تړون د قتر يا قطر پلازمېنې دوحه کې د امريکا له لوري افغانستان لپاره د متحده ايالاتو ځانګړي استازي زلمي خليلزاد او طالبانو له لوري د قتر دفتر مشر ملا عبدالغني برادر لاسليک کړ.
لومړى دا چې د سولې او سمييز جوړجاړي رامنځته کولو په نوم د ډاکټر عبدالله يون پاکستان، هند او نورو هېوادنو ته د برهان الدين رباني هغو هلوځلو ته ورته دى چې د مجاهيدنو پروخت يې له روس څخه درلودې. دويم دغه هلېځلې د روغېجوړې سترې ملي شورا او حکومت کې د رهبريت خلا او همغږي نه درلودل څرګندوي، دريم ملت ته دا پيغام ورکوي چې کورنيو چارو کې حکومتي ډلې له خپلو سره د ځيل يا تعصب او په ملي ګټو له پرديو سره معاملو کې ښکيل دي.
د غني دوحې د شخړو او بشرپالنې د څيړنو مرکز کې خبرې د سولې د بهير په بې پايلې اوږدوالي راڅرخي چې واک کې پاته شي. که د افغانانو د خپلمنځي خبرو پلاوي کوم تړون ته هم ورسېږي، غني به يې د جرګو او پارلمان په نندارو له منځه يوسي. افغانان که سوله غواړي بله لار نشته چې د ځايناستي يا لنډمهالي حکومت لپاره د غني او ډلې استعفا وغواړي. #نرلېوال د خبرو تړونى
گفتگوهای صلح میان هیئات مذاکره کننده حکومت افغانستان و طالبان د دوحه در بن بست قرار دارد، در کشور جنگ های جبهه یی، ترورهای هدفمند، انفجار موتر بم ها و انفجار ماین های مقناطیسی افزایش یافته است. که مردم افغانستان خسارات مالی و جانی زیادی را وارد ميکند. همچنان مردم نسبت به پروسه صلح بی باور و ناامید و ناخواسته درگير گروهاى جنګي میشوند.
بسيار وخت مهم است است که اشخاص ثالث باالخیر برای شکست بن بستِ به میان آمده در سطح ملی تشکیل و وارد کار شوند. این افراد و اشخاص در سطح ملی باید از تجارب حکمیت و میان جیگری، شناخت کامل از طالبان و حکومت افغانستان برخوردار بوده، شخصیت های وزین و مطرح باشند.
د امارت استازي د ټويټ لمخې د افغانانو خپلمنځي خبرو د ډلو تر منځ د خبرو ګړنلاره په ١٥ نومبر ٢٠٢ز په ٢١ مادو کې بشپړه شوې، دغه کړنلاره د کوربه هېواد قتر د استازو په وړاندې د نومبر مياشتې پ ١٧ نېټه ولوستل شو، د خبرو د دواړه خواوو له تاييد وروسته يوه نسخه کوربه هېواد ته هم ور کړل شوه. غوره به واى چې دغه کړنلاره له افغان ولس او رسنيو سره هم شريکه شوې واى.
په دغه غونډه کې ګډې کاري جرګګۍ ته دنده وسپارل شوه ترڅو د سولې په اړه اجنډا ترتيب کړي چې د سره سولې بهير دويم نوى پړاو پيل شو.
قطر کې د طالبانو او افغان جهتونو د مذاکراتي ټیمونو ویاندویان وایي چې نن ورځ د دواړو لوریو کاري کمیټو د مذاکراتو لپاره د اجنډا پر جوړولو لومړنۍ غونډه کړې ده.
طالب ویاند ډاکټر نعیم ویلي «نن مازديګر درې نيمې بجې د افغانستان اسلامي امارت د مذاکراتي ټيم او د مقابل لوري د مذاکراتي ټيم ګډې کاري کمېټې ناسته تر سره کړه»
طالب ویاند وایي چې په ناسته کې په عام ډول د اجنډا د څرنګوالي او جوړولو په اړه خبرې وشوې او توافق وشو چې دغه ډول ناستې به "دوام" پيدا کوي.
د کابل د ټیم ویاند نادر نادري هم په ورته وخت کې یو ټویټ کړی او ویلي یې دي چې په دغه جلسه کې د اجنډا اړوندو مسایلو باندې بحث وشو.
نوموړی زیاتوي چې د اجنډا موادو ترتیب لپاره ګډه کمیټه به "سبا" هم جلسه وکړي.
دا په داسې حال کې ده چې نن د مصالحې عالي شورا هم لومړنۍ غونده وکړه چې پرمهال یې افغان سیاستوالو له ارګ نه وغوښتل چې باید د سولې پروسه انحصار نه کړي او واکونه یې د مصالحې عالي شورا ته وسپاري چې دې برخه کې مسؤل جهت بلل کیږي.
عزم ویبپاڼه
ګزارش صدای امریکا
جزییات افشانشدۀ طرزالعمل مذاکرات صلح دوحه
صدای امریکا به اسنادی دست یافته است که در ۲۱ ماده شیوۀ کاری بحث در مورد اجندای مذاکرات صلح افغانستان را روشن ساخته است.
هیات مذاکره کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان و نمایندگان طالبان حل موارد اختلافی در مورد نصوص شرعی از طریق کمیتههای مشترک، حفظ محرمیت مذاکرات، دور نگهداشتن رسانهها و سایر افرادی که در تلاش ورود به محل مذاکرات اند، توافق کرده اند.
صدای امریکا به اسنادی دست یافته است که در ۲۱ ماده شیوۀ کاری برای بحث در مورد اجندای مذاکرات صلح افغانستان را روشن ساخته است.
این ۲۱ ماده هرچند شمار زیاد آن رسوم معمول چون آغاز مجالس با تلاوت قرآن کریم و ختم آن با دعا، برخورد طرفهای مذاکره کننده با یکدیگر یا هم وقفه برای ادای نماز پنجگانه را برجسته کرده است، ثمرۀ سه ماه کار نمایندگان دو طرف پس از آغاز مذاکرات بینالافغانی به تاریخ ۱۲ سپتمبر است.
آغاز کار نمایندگان طالبان و هیات جمهوری اسلامی افغانستان برای پرداختن به اجندای مذاکرات صلح به پیمانۀ گسترده در سطح ملی و بین المللی استقبال شد.
در مادۀ دیگر به حفظ محرمیت "اسناد نهایت مهم" و جلوگیری "از افشای هر نوع معلوماتی که مذاکرات را متضرر میسازد، تاکید شده است. در یکی دیگر از ماده این سند آمده است: "رسانهها و سایر افرادی که میخواهند تحت عناوین مختلف داخل محل مذاکرات شوند، باید از محل برگزاری مذاکرات دور نگهداشته شوند."
همچنین در این سند آمده است که آن مسایل که"خلاف دین مبین اسلام و منافع علیای کشور" باشد شامل اجندای بحث ساخته نمیشود، اما هیچ گونه وضاحتی داده نشده که کدام مباحث مخالفت با اسلام یا منافع علیای افغانستان پنداشته میشود.
در این سند آمده است که افزون بر ۲۱ ماده، "مذاکرات بینالافغانی" بر توافقنامۀ دوحه که به تاریخ ۲۹ فبروری میان امریکا و طالبان امضا شد، خواست مردم افغانستان برای صلح پایدار و تعهد طرفهای مذاکره کننده به صلح پایدار استوار خواهد بود.
نمایندگان طالبان در آغاز تاکید داشتند که مسایل مورد اختلاف در پرتو احکام فقه حنفی حل خواهد شد، اما هیات مذاکره کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان که در ترکیب آن چند مسلمان شیعه نیز شامل است، از آغازین روز طرح این پیشنهاد استدلال و پافشاری داشت که چنین چیزی میتواند به حیث وسیلۀ تبعیض علیه سایر گروههای مذهبی استفاده شود.
سند تازه فاش شدۀ مذاکرات صلح دوحه اینبار صراحت داده است که "اگر در جریان مذاکرات در مورد تفسیر نصوص شرعی اختلافی به میان میآید، هیات مشترک دو تیم مذاکره کننده آن را فیصله خواهند کرد."
نمایندگان مذاکره کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان در حالی بحث در مورد اجندای مذاکرات صلح را آغاز کرده اند که خشونتها در افغانستان به شدت افزایش یافته است.
ماموریت حمایت قاطع ناتو در افغانستان روز چهارشنبه نهم دسمبر (۱۹ قوس) با نشر بیانیهای گفت: "ادامۀ خشونت، به ویژه حملات طالبان، که روند صلح را آسیب میرساند باید توقف یابد."
در همین حال، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحۀ ملی افغانستان از پیشرفتها در مذاکرات صلح در دوحه ابراز امیدواری کرده و گفته است که هیاتهای مذاکرهکنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان و طالبان بحثهای جدی را آغاز کرده و موارد مهم مورد بحث را اولویت بندی میکنند.
٤ کب ١٣٩٩، ٢٣ پروري ٢٠٢١ ، له اوږدې مودې کنګل څخه وروسته د جمهوريتوالو او امارتوالو ترمنځ نن بيا خبرې پيل شوې، جمهوريتوالو لومړيتوب نن هم اوربند دى، د امارتوالو لومړيتوب د بشپړ اسلامي دولت رامنځته کول دي. خو د يادونې وړ دى چې په تهران او ماسکو کې امارتوالو د حکومت د بدلون خبره کړې وه.
تورليست څخه ويستلو او بنديانو پرېښودلو نوښت خپلولو په اړه حکومت ته زما له مشورې دوه ورځې وروسته متحده ايالاتو، روسيې، چين او پاکستان پريکړه وکړه چې د ملګروملتو له تورليست څخه د امارتوالو د مشرانو په ويستلو بايد د پام وړ غور وشي.
د افغان لوریو لوړ پوړو مشرانو د قطر هیواد په کوربتوب د کال ۱۴۴۲/۱۲/۸هق. ۱۴۰۰/۴/۲۷هش ۲۰۲۱ د جولای میاشتې په ۱۷ او ۱۸ نېټه په دوحه ( قطر ) کې خبرې اترې تر سره کړې. دوی د مذاکراتو د ګړندي کولو پر اړتیا توافق وکړ تر څو په افغانستان کې د موجوده معضلې د حل لپاره ژر تر ژره یوه منصفانه او تلپاتې لار ومومي.
له څلور اړخيزه غوڼدې د کابل استازي ځکه ناکام او تورن هېواد ته راستانه شول چې د له غونډې څخه يې د پاکستاني پلاوي دا غوښتنه راوړه او دا خبره هلته رد نشوه چې اسلام اباد هغه وخت د کابل بډيالو يا مخالفينوځالې په خپله خاوړه کې بندوي چې کابل ورته کار وکړي پداسې وخت کې جې د کابل د حکومت تر ولکې لاندې سيمو کې د پاکستان هېڅ بډيال نشته.
پاکستان په افغانستان کې نااعلان شوي جګړه پرمخ بيايي او د کابل حکومت يې هېڅ ځواب نه دى ويلاى، ترڅو چې د پاکستان د نا اعلان شوې جګړې ځواب ونه ويل شوي په افغانستان کې سوله نه راځي. د کابل حکومت په هېواد دننه د مديريت له نشتون سره مخامخ او بهرنيو چارو کې د ملت استازولي کې پاتې راغلى.
MOFA OMAN hosting Afghan peace talk is appreciated, but it will have little or NO result because Afghans attending the talk can't represent all of Afghanistan legally, morally, politically and ideologically.
Secondly, Afghans first need talk to USA What USA want from imposed war in Afghanistan? Only after that we will be able talk to others to get positive results. Otherwise, time and resources are wasted
بل دا چې د سولې راوستونکو تنخا تر هرچا لوړه او د جګړې يو لورى وي سوله هيڅ کله نشي راتلاى. د سولې د بهير غړي بايد داوطلب وي ترڅو سوله راولي.
د طالبانو غوښتنه چې متحده ايالاتو سره د سولې په هکله نيغې خبرې کوي پرځاى او حقيقتونو ځکه ولاړه ده چې د کابل حکومت د سولې اړوند څرګند دريځ او هوډ نلري.
حکومت په دوه ډلو ويشل شوى چې ټول وخت يې يو بل ته په دسيسو جوړولو او د ملي شتمنيو په چور او ويش تېرېږي.
هېواد او هېوادوال له زيان سره مخ دي. موږ له پيل څخه ويلي چې حکومت د سولې راوستلو او پرمختګ توان نلري. دادى زموږ وړاندوينه حکومت په خپلو څېړنو کې هم څرګنده کړې.
له حکومته مو غوښتنه ده چې خپل اخرين مسؤليت د رڼو ټاکنو کولو ته خپله ټوله پاملرنه ور واړوي او پر وخت يې ترسره کولو سره د ټاکنو په پاى کې د حکومت چارې اړونده مسؤليت اخيستونکي لوري ته وسپاري.
که سوله غواړئ؟
نو بيا د رڼو ټاکنو، ولسواکۍ، پساد (فساد) له منځه وړلو ملګرى شئ، دغه د سولې لاره ده نه د اوسنې حکومت کړنې او دوام او نه د حکومت د بډيالو ملګرتيا.
که کرزى او اوس بيا غني ولس او سولې ته ژمن واى، نو له رياست جمهورۍ به يې استعفا ورکوله او ټولې نړۍ ته به يې څرګنده کړې وه چې په افغانستان کې جګړه چا راونه کړي او دى ولې استعفا ورکوي پدغه کړنه به دوى ملي اتلان شوى وو او ټولې نړۍ ته به جوته شوې وو چې افغانان غيرت سره عقل هم لري، خو دوى د واک ليوني دى او د هغه غځيدل غواړي او زموږ د پتمن ولس ټول ارزښتونه يې د خاورو سره خاورې کړل، ډارن او وارهپال يا موقيعپرست.
کله چې له واکه لري شي او بيا کرزى غوندې غړمبېږي دا هېڅ ګټه نلري.
يادونې:
يوازې د غني په دوره کې تر ٢ لکه زيات افغانان شهيدان شوى او لا ستونزه روانه ده. د بېکورۍ او بربادۍ خبره خو پرځاى پرېږده، دى وايي چې زه چوپړ کوم، خداى دې خوار کړه پدې چوپړ، په لکونو کورنۍ هره ورځ حکومت ته ښېري کوي، بېعدالتي عوج نيولاى، په خداى که غني بريالى شي، له ازاره چا بازار موندلاى ندى.
کرزى ته مې دا مشوره د هغه د وخت د جمبوري (زوړ د شکايتونو د کميسون ماشوم مشر) پلاس ورولېږله، نو راته يې ويل ليوال صيب موږ د خپلو ګټو غم وړي يو او ته ليونۍ يې، چې موږ نه وو ټول دې نه وي.